Allah İsminîn, İsmi Câmî Olması

Allah ism-i şerifi, ülûhiyyete mahsus sıfatların hepsini cami' bulunan O ekmel zâta delâlet ettiği için kendisine îsm-i Cami' denir. [446]

Vâcibül-Vücûd Mefhûmu:

Vâcib, zarurî ma'nâsınadır. Vücud, varlık demektir. Şu halde Vâcibü'l-Vücud demek, varlığı zarurî olan yâni bir an için yokluğunu farzetmek imkânsız bulunan zât demektir. Allahu teâlâ varlığı zarurî olmak sıfatiyle muttasıf bir mevcûd-i hakîkîdir. O'nun varlığı, zâtının muktezâsıdır. Yâni varlığı da zâtından başka bir şeye muhtaç değildir. Böyle bir varlığın -velev ki bir an olsun- yokluğunu farzetmek, ilmî bir ifâde ile; lâzım-i mahiyyetin, mâhiyyetten infikâkini kabul etmek demektir ki, muhaldir, çünkü bir tenakuzdur. [447]

Vâcibü’l-Vücûd'un Karşılığı "Mümkinü'l-Vücûd":

Mümkinü'l-vücûd demek, varlığı kendisinden değil demektir. Çünkü varlığı kendinden olsaydı, asla yok olmaması icap ederdi. Görüyoruz ki, bugün var olan yarın yok olup gidiyor. Mümkinü'l-vücûd, varlığında yaradana muhtaçtır. Mademki varlığı kendinden değildir. O halde kendi kendine kalınca yok demektir. Onun için her mümkinin varlığı, Allah'ı bildiren bir nişane olmuştur. Çünkü varlığa çıkması ve varlığının devamı, ancak Allah'ın yaratması ve irâdesiyledir. [448]

[446] Ali Osman Tatlısu, Esmaü’l-Hüsna Şerhi, Başak Yayınları: 22.

[447] Ali Osman Tatlısu, Esmaü’l-Hüsna Şerhi, Başak Yayınları: 22.

[448] Ali Osman Tatlısu, Esmaü’l-Hüsna Şerhi, Başak Yayınları: 22.